Lichtende nachtwolken of Noctilucent Clouds (Latijn: nachtelijke schijn) zijn wolken die zich op een hoogte van ongeveer 80km bevinden. Ze zijn enkel zichtbaar op breedtegraden tussen 50° en 70° in de periode van eind mei tot begin juli. Het is namelijk dan dat de zon niet te diep onder de horizon daalt waardoor het zonlicht als het ware van onderuit op deze hoge wolken vallen en naar het
oppervlak weerkaatsen.
Kijk daarom rond het tijdstip van de astronomische zomer en na zonsondergang (of voor zonsopgang) in de richting van de noordelijke horizon en zoek naar wit-blauwe draderige wolken. Hun vorm is niet statisch en verandert voortdurend wegens de sterke luchtstromen (tot wel 750 km/h) op deze hoogtes.
Het ontstaan van deze wolken is nog niet helemaal verklaard maar om wolken te kunnen vormen zijn er een aantal voorwaarden waaraan te voldoen is. De belangrijkste voorwaarden zijn de aanwezigheid van condensatiekernen en de aanwezigheid waterdamp. Men gaat er tegenwoordig van uit dat zeer fijne microstofdeeltjes als condensatiekern fungeren. Men veronderstelt dat deze microstofdeeltjes afkomstig zijn van meteoren en/of stof van vulkaanuitbarstingen. Vervolgens zet zich dan een laagje ijs af op deze stofdeeltjes, ijs dat gevormd wordt door bevroren waterdamp. Het ijs dat het stofdeeltje omhult is uiteindelijk verantwoordelijk voor het weerkaatsen van het zonlicht.
Een aantal feiten onderbouwen bovenstaande theorieën. Zo zijn de eerste gekende observaties van lichtende nachtwolken pas van 1885, 2 jaren na de uitbarsting van de Krakatau welke grote hoeveelheden stof in de atmosfeer heeft kunnen brengen. Ook na de inslagen van meteorieten waren er meer meldingen van lichtende nachtwolken zowel bij de Toengoeska als de Chelyabinsk explosie. Meer recent heeft men ook kunnen vaststellen dat lichtende nachtwolken ontstaan net na lanceringen van zowel Space Shuttles als van een Falcon-9. Deze lanceringen brengen grote hoeveelheden waterdamp in de hogere atmosfeer met zich mee.
Zijn lichtende nachtwolken een indicator voor een wijzigend klpmaat? Verschillende studies zouden dit aantonen. De aanwezigheid van broeikasgassen zouden de hogere luchtlagen meer doen afkoelen waardoor we meer lichtende nachtwolken vaststellen. Verder zouden de verhoogde broeikas methaanwaardes de oorzaak zijn voor het vrijmaken van meer waterdamp en dus meer lichtende nachtwolken. In beide voorbeelden zijn lichtende nachtwolken misschien de kanarie van onze mijnen van weleer.
